Μπιλιοφόροι: Πώς επισκευάζονται ή αντικαθίστανται (Β ΜΕΡΟΣ)

Οι µπιλιοφόροι (Constant Velocity – CV) ή αλλιώς εύκαµπτοι σύνδεσµοι σταθερής ταχύτητας, κατά την αντικατάστασή τους παρουσιάζουν κάποιες δυσκολίες, οι οποίες για να ξεπερασθούν απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις και εργαλεία.
Οι ξαφνικές βλάβες των εύκαµπτων συνδέσµων σταθερής ταχύτητας – µπιλιοφόροι είναι σπάνιες, αλλά µε τη χρήση φθείρονται και µπορεί να καταστραφούν από την απώλεια λίπανσης ή αλλοίωσης του γράσου, συνήθως, λόγω κατεστραµµένης φούσκας (ελαστικού καλύµµατος). Ένας µπιλιοφόρος που παρουσιάζει βλάβη συνήθως προκαλεί διάφορα συµπτώµατα, όπως:
• «Κρότο» ή κάτι σαν κλικ κατά τη στροφή. Αυτό υποδεικνύει σχεδόν πάντα έναν φθαρµένο ή κατεστραµµένο εξωτερικό µπιλιοφόρο. Ένας γρήγορος τρόπος για να επαληθευτεί αυτό είναι να βάλουµε στο αυτοκίνητο την «όπισθεν», να στρίψουµε το τιµόνι προς τη µία πλευρά και να οδηγήσουµε το όχηµα προς τα πίσω κάνοντας κύκλο, (ελέγχουµε πρώτα τον καθρέφτη!). Εάν ο θόρυβος δυναµώσει, επιβεβαιώνεται η διάγνωση και η ανάγκη για νέο µπιλιοφόρο ή συγκρότηµα ανταλλακτικού άξονα.
• «Κρότο» κατά την επιτάχυνση, την επιβράδυνση ή την ενεργοποίηση του άξονα µετάδοσης κίνησης. Αυτού του είδους ο θόρυβος µπορεί να προέρχεται από υπερβολικό διάκενο στον εσωτερικό σύνδεσµο σε εφαρµογές εµπροσθιοκίνησης (FWD), είτε από εσωτερικούς είτε από εξωτερικούς συνδέσµους σε ανεξάρτητη ανάρτηση οπισθιοκίνησης (RWD), είτε από τους συνδέσµους µπιλιοφόρου του κεντρικού άξονα µετάδοσης κίνησης ή τον σύνδεσµο Cardan κεντρικού άξονα, σε σύστηµα µετάδοσης οπισθιοκίνησης (RWD) ή τετρακίνησης (4WD). Σηµειωτέων, ότι το ίδιο είδος θορύβου µπορεί επίσης να προκληθεί από υπερβολικό διάκενο στα γρανάζια του διαφορικού. Ένας γρήγορος τρόπος για να επαληθεύσουµε τη διάγνωση είναι να κάνουµε όπισθεν µε το όχηµα, επιταχύνοντας και επιβραδύνοντας εναλλάξ την ταχύτητα κίνησης. Εάν τότε ο κρότος ή ο κραδασµός είναι πιο έντονος, επιβεβαιώνεται η βλάβη του εσωτερικού συνδέσµου.
• Θόρυβο βουητού ή «γουργουρίσµατος». Ορισµένες φορές αυτός ο θόρυβος οφείλεται σε ανεπαρκή λίπανση στον εσωτερικό ή τον εξωτερικό σύνδεσµο του µπιλιοφόρου, αλλά πιο συχνά αυτό το σύµπτωµα οφείλεται σε φθαρµένα ή κατεστραµµένα έδρανα (ρουλεµάν) τροχών, ρουλεµάν ενδιάµεσου άξονα, σε ηµιαξόνια ίσου µήκους ή σε φθαρµένα έδρανα άξονα εντός του κιβωτίου ταχυτήτων.
• Ταλάντωση ή δόνηση κατά την επιτάχυνση. Αυτό µπορεί να οφείλεται από υπερβολικό διάκενο στους εσωτερικούς ή εξωτερικούς, αλλά η πιθανότερη αιτία είναι ένας φθαρµένος εσωτερικός πλευστός σύνδεσµος. Αυτού του είδους οι δονήσεις µπορεί επίσης να προκληθούν από ένα χαλασµένο ρουλεµάν ενδιάµεσου άξονα σε µετάδοση κίνησης, µε ηµιαξόνια ίσου µήκους. Σε προσθιοκίνητα οχήµατα (FWD) µε εγκάρσια τοποθετηµένους κινητήρες, αυτού του είδους οι κραδασµοί µπορεί επίσης να προκληθούν από χαλαρές ή φθαρµένες βάσεις κινητήρα/µετάδοσης. Για τον λόγο αυτό, σε αυτούς τους κινητήρες θα πρέπει επίσης να επιθεωρούνται οι ελαστικοί δακτύλιοι στην άνω «αντιστρεπτική ράβδο» ή στην «ράβδο βάσης διπλού σηµείου», για να αποκλειστεί αυτή η πιθανότητα.
• Κραδασµό που αυξάνεται µε την ταχύτητα. Αυτό το σύµπτωµα σπάνια προκαλείται από καταστροφή του συνδέσµου µπιλιοφόρου ή αζυγοστάθµητο ηµιαξόνιο εµπροσθιοκίνητου (FWD). Ένα µη ισορροπηµένο ελαστικό ή τροχός, ένα µη στρογγυλό ελαστικό ή τροχός ή µια παραµορφωµένη ζάντα, είναι οι πιο πιθανές αιτίες.
Επιθεώρηση του συνδέσµου CV και αντικατάσταση φούσκας
Το πρώτο σηµάδι αυτού του προβλήµατος, είναι η διαρροή γράσου από µια µικρή τρύπα ή ρωγµή στη φούσκα που περιβάλλει έναν σύνδεσµο CV. Ακόµη και µια µικροσκοπική διαρροή µπορεί να προκαλέσει ταχεία απώλεια γράσου, λόγω της φυγόκεντρης δύναµης που εκσφενδονίζει το γράσο στο εσωτερικό της φούσκας, καθώς ο άξονας περιστρέφεται. Εάν ο σύνδεσµος «στεγνώσει» λόγω διαρροής και συνεχίσει να λειτουργεί, θα υποστεί ταχεία φθορά και τελικά θα καταστραφεί.
Για να αποφύγουµε την πρόωρη καταστροφή του συνδέσµου CV, θα πρέπει να επιθεωρούµε τόσο τα εσωτερικά όσο και τις εξωτερικές φούσκες στους άξονες FWD και AWD, όταν περιστρέφουµε τους τροχούς, κάνουµε εργασίες στα φρένα ή άλλες εργασίες κάτω από το αυτοκίνητο, όπως είναι η αλλαγή λαδιού. Ψάχνουµε για γράσο στην εξωτερική πλευρά της φούσκας ή στο εσωτερικό του τροχού ή σε κοντινά εξαρτήµατα της ανάρτησης (δοκούς, βραχίονες, σύνδεσµοι τιµονιού, ράβδοι σύνδεσης κ.λπ.).
Οι φούσκες από συνθετικό καουτσούκ και πλαστικό δεν διαρκούν για πάντα. Μπορούν να γίνουν εύθραυστες και να σπάσουν καθώς γερνούν. Μετά από 8, 10 ή 12 χρόνια λειτουργίας, δεν είναι ασυνήθιστο να ανακαλύψουµε µία ή περισσότερες φούσκες να έχουν διαρροή. Και αν µια έχει διαρροή, πιθανόν και οι άλλες φούσκες στους άξονες να έχουν (ή σύντοµα θα έχουν) λόγω της παλαιότητάς τους.
Όπως είναι γνωστό στην αγορά διατίθενται σύνολα συγκροτηµάτων ανταλλακτικών φούσκας για πολλά οχήµατα. Ωστόσο, τα περισσότερα συνεργεία επισκευής, οι έµποροι αυτοκινήτων και ακόµη και οι ιδιώτες, θεωρούν ότι είναι ταχύτερο και ευκολότερο να αντικαταστήσουν ολόκληρο το συγκρότηµα του ηµιαξονίου παρά να προσπαθήσουν να αποσυναρµολογήσουν, να καθαρίσουν, να λιπάνουν και να επανασυναρµολογήσουν έναν άξονα µε νέας φούσκες.
Βέβαια, η αντικατάσταση ενός άξονα κοστίζει περισσότερο από την ανακατασκευή του, αλλά σε έναν προσυναρµολογηµένο άξονα ξέρουµε, ότι οι φούσκες έχουν τοποθετηθεί σωστά και µε τον σωστό τύπο – ποσότητα γράσου. Απλά είµαστε σίγουροι, ότι αγοράζουµε ένα ποιοτικό ανταλλακτικό ηµιαξόνιο µε µπιλιοφόρους, που έχει καινούργιους ή επισκευασµένους και όχι φθαρµένους µπιλιοφόρους από παλαιά άχρηστα ανταλλακτικά.
Πόσο καιρό µπορεί να συνεχίσει να κινείται ένα όχηµα µε µία φούσκα που έχει διαρροή; Εξαρτάται από το πόσο σοβαρή είναι η διαρροή. Μια µικροσκοπική τρύπα ή ρωγµή που αφήνει το γράσο να διαρρέει αργά, µπορεί να µην προκαλέσει πλήρη απώλεια γράσου για εκατοντάδες ή ακόµη και αρκετές χιλιάδες χιλιόµετρα, αλλά τελικά ο σύνδεσµος θα στεγνώσει και η φθορά θα αρχίσει να επιταχύνεται. Όσο περισσότερο κινείται ένα όχηµα, τόσο πιο γρήγορα φθείρονται οι εξωτερικοί σύνδεσµοι CV φούσκες.
Τελικά θα αρχίσουν να κάνουν έναν θόρυβο σαν «κλικ» κατά την στροφή, κάτι σαν προειδοποίηση, ότι ο σύνδεσµος CV η φούσκα έχει φτάσει στο τέλος της ζωής της και πρέπει να αντικατασταθεί χωρίς µεγάλη καθυστέρηση. Αν στο όχηµα συνεχίζει να χρησιµοποιείται, ο σύνδεσµος CV, η φούσκα µπορεί να καταστραφεί εντελώς και να αποχωριστεί, ακινητοποιώντας το αυτοκίνητο.
Βλάβες ελαστικών καλυµµάτων (φούσκες)
Όταν µια φούσκα έχει καταστραφεί, υπάρχει πάντα κάποια αβεβαιότητα σχετικά µε την κατάσταση του συνδέσµου CV δηλ. αν έχει γεµίσει µε βρωµιά, έχει υποστεί φθορά ή ζηµιά. Αν κάνει θόρυβο ή υπάρχει υπερβολικό διάκενο ή ταλάντωση, ο σύνδεσµος CV έχει καταστραφεί και πρέπει να αντικατασταθεί. Τι γίνεται όµως αν δεν κάνει θόρυβο ή δεν φαίνεται να έχει χαλαρώσει; Πιθανόν να είναι προτιµότερο να τον αποσυναρµολογήσουµε, να τον καθαρίσουµε, να τον ξαναγεµίσουµε µε νέο γράσο CV και στη συνέχεια να επανασυναρµολογήσουµε τον σύνδεσµο στον άξονα µε ένα νέο ελαστικό κάλυµµα – φούσκα.
Οι περισσότερες βλάβες της φούσκας, δεν ανακαλύπτονται παρά µόνο µετά από πολύ καιρό αφού το γράσο της έχει διαρρεύσει. Εάν το γράσο που έχει αποµείνει στο εσωτερικό της είναι κοκκώδες όταν το τρίβουµε µε τα δάχτυλα, το γράσο και η άρθρωση έχουν υποβαθµισθεί και πιθανόν η άρθρωση να έχει υποστεί αρκετή φθορά και πρέπει να αντικατασταθεί.
Αποσυναρµολόγηση και επιθεώρηση του συνδέσµου CV
Ο άξονας φορέα CV είναι ταυτόχρονα και ηµιαξόνιο µε τη γενική έννοια του όρου, για τα προσθιοκίνητα οχήµατα. Αυτό σηµαίνει ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων για την εξαγωγή του κιβωτίου ταχυτήτων πρέπει να αποσυναρµολογηθούν και τα ηµιαξόνια φορείς CV. Η αποσυναρµολόγηση ενός συνδέσµου CV δεν είναι δύσκολη αν γνωρίζουµε τον τρόπο.
Ο βαθµός δυσκολίας για την αφαίρεση ενός ηµιαξονίου από ένα προσθιοκίνητο όχηµα (FWD) διαφέρει σηµαντικά από εφαρµογή σε εφαρµογή. Ορισµένες εφαρµογές απαιτούν ειδικά εργαλεία.
Το πρώτο βήµα είναι να αφαιρέσουµε τον σύνδεσµο CV, δηλαδή τον εξωτερικό και κυρίως µπιλιοφόρο από το άκρο του άξονα. Ορισµένοι σύνδεσµοι απλώς βγαίνουν, ενώ άλλοι συγκρατούνται µε δακτύλιο ασφάλισης ή είναι βιδωµένοι στον άξονα και πρέπει πρώτα να απελευθερωθούν από τις ασφάλειες τους.
Ο διαχωρισµός της κάτω σφαιρικής άρθρωσης (µπαλάκι) από την άρθρωση της πλήµνης (µουαγιέ) του τιµονιού, µπορεί να απαιτεί έναν εξολκέα ή ένα «πιρούνι» για την εξαγωγή της σφαιρικής άρθρωσης. Για να σπρώξουµε τον εξωτερικό άξονα του αρθρωτού συνδέσµου CV πίσω µέσα από την πλήµνη του τροχού απαιτείται συχνά ένας ειδικός εξολκέας. Επίσης θα πρέπει να διαπιστώσουµε αν ο εξωτερικός µπιλιοφόρος συνδέεται µε τον άξονα µε βίδα ή µε ασφάλεια. Ο εσωτερικός «µπιλιοφόρος» (ουσιαστικά τριποδικός έυκαµπτος σύνδεσµος), συνδέεται στο κιβώτιο ταχυτήτων µε δύο τρόπους: Βιδωτός τύπος ή τύπου πολύσφηνου. Συνεπώς είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουµε αν ο εσωτερικός σύνδεσµος που φέρει κατά κανόνα το τρίποδο και συνδέεται στο κιβώτιο ταχυτήτων σε ποιόν τύπο ανήκει.
Στον βιδωτού τύπου εσωτερικό σύνδεσµο, η εξαγωγή του γίνεται χωρίς µεγάλη δυσκολία. Απλά ξεβιδώνουµε τους κοχλίες και αποσυνδέουµε τον άξονα µαζί µε τους µπιλιοφόρους.
Στην περίπτωση εσωτερικού συνδέσµου τύπου πολύσφηνου, θα χρειασθούν διάφορα ειδικά εργαλεία ανάλογα µε την περίπτωση, όπως ειδικός εξολκέας αδρανείας ή περόνες.
Διαχωρισµός εξωτερικού (κύριου) µπιλιοφόρου από τον κινητήριο άξονα
Στο συγκεκριµένο βήµα η εξαγωγή και ο διαχωρισµός του εξωτερικού µπιλιοφόρου από τον άξονα, γίνεται µε ειδικό εξολκέα, ο οποίος ακινητοποιείται πάνω στον άξονα και µε τη βοήθεια του εξωτερικού περικοχλίου του µπιλιοφόρου, έλκει τον µπιλιοφόρο και τον αποσπά από τον άξονα. Πρόκειται για εξαιρετικά αποτελεσµατικό εργαλείο που απλοποιεί τις εργασίες αποσυναρµολόγησης του µπιλιοφόρου µε σκοπό την επιθεώρηση, συντήρηση, επισκευή και αλλαγή της φούσκας. µπιλιοφόρου.
Απελευθέρωση µπιλιοφόρου που συγκρατείται µε συρµάτινη ασφάλεια (οχι ασφάλεια για µυτοτσίµπιδο)
Σφίγγουµε σταδιακά το περικόχλιο της πλήµνης για να συµπιέσουµε τον ελατηριωτό δακτύλιο. Συνεχίζουµε να περιστρέφουµε το περικόχλιο της πλήµνης µέχρι να απελευθερωθεί ο σύνδεσµος.
Απελευθέρωση συνδέσµου που συγκρατείται από δακτύλιο
Όταν η άρθρωση συγκρατείται µε ασφάλεια, θα πρέπει να συµπιέζεται η ασφάλεια µε τη χρήση κατάλληλου εργαλείου. Κρατάµε την ασφάλεια υπό τάση ενώ βιδώνουµε το περικόχλιο της πλήµνης µέχρι να απελευθερωθεί ο σύνδεσµος. Αποσυναρµολογούµε το εργαλείο από τον άξονα κίνησης και αφαιρούµε την άρθρωση. Επίσης θα πρέπει να ελέγξουµε ότι ο εξωτερικός µπιλιοφόρος δεν συνδέεται µε τον άξονα µε βίδα ή µε ασφάλεια.
του Νίκου Σκόρδου
Στο επόµενο τεύχος συντήρηση – επισκευή του µπιλιοφόρου και αλλαγή Φούσκας.